Mesane (İdrar Kesesi) Kanseri
Mesane, içi boş balon şeklinde kaslardan oluşan bir organdır. Amacı, böbrekten gelen idrarı biriktirmek ve gerektiğinde idrarı boşaltmaktır. İdrar böbrekte üretilir, üreter adı verilen iki adet tüp vasıtasıyla mesaneye iletilir. Mesaneden de üretra adını verdiğimiz bir başka tüp ile vücut dışına aktarılır. Mesane kaslardan oluşması nedeniyle idrar yapılması gerektiği zaman mesanedeki bu kaslar kasılarak mesanenin boşalmasını sağlar. Mesane içerisi ürotelyum adı verilen ince bir tabaka ile kaplıdır. Bu tabakanın hemen altında lamina propria adı verilen bir bağ dokusu mevcuttur. Lamina propriayı mesane kasları çevreler. Kas tabakasının dışında mesane duvarının en dış katmanı olan yağ tabakası vardır.
Mesane kanserinin nedenleri
Bazı maddelerin mesane kanseri yaptığı kesin olarak belirlenmiştir. Bunların en önde geleni, sigaradır. Sigara ve tütün ürünleri kullananlar kulanmayanlardan 2,3 kez fazla kanser olurlar.
Sigara dışında bazı endüstriyel kimyasallarla uzun süreli temasta mesane kanseri yaptığı kesin olarak bilinmektedir. Özellikle boya,plastik,tekstil,deri ve lastik sanayi gruplarında çalışanlar risk altındadır.
Mesane kanserinin belirtileri nelerdir?
-İdrarda kan görülmesi en sık olarak karşımıza çıkan belirtidir. Hemen hemen tüm mesane kanserlerinde görülür. Ağrısız kanama şeklinde kendini gösterir. Gözle görülen kanama olmasına (makroskopik hematuri) rastlanıldığı gibi sadece laboratuvarda mikroskop ile tespit edilen kanama (mikroskobik hematuri) da olabilir.
-İşeme esnasında ağrı .yanma
-Sık idrara çıkma
Mesane kanseri nasıl teşhis edilir?
İlk olarak tam idrar tahlili ile gizli kanama olup olmadığı araştırılır. Ayrıca idrar testlerinde tümör belirleyecileri adı verilen kanserle ilgili maddelerin olup olmadığı araştırılabilir
İdrar sitolojisi, idrardaki kanserhücrelerin patolog tarafından mikroskop ile incelenmesi
Üriner sistem ultrasonografisi, tomografisi, ve MR inceleme yönetemleri de sıklıkla mesane kanseri araştırılmasında kullanılan yöntemlerdir.
Mesane kanseri teşhisinde en önemli teşhis aracı sistoskopidir. Sistoskopi mesanenin direkt görsel incelenmesidir. Lokal veya genel anestezi altında mesanenin direk olarak gözle incelenmesini sağlayan bir yöntemdir. Mesanede tümör görülmesi durumunda tümörün; görüntüsü, şekli, sayısı, yeri ve büyüklüğü kaydedilir. Gerekirse biyopsi alınır.
Sistoskopi sırasında mesane basınçla yıkanarak elde edilen idrar örneği alınarak sitoloji incelemesi istenebilir. Bazen mesane içi şüpheli veya sağlam dokulardan biyopsi yapılabilir.Böylece carsinoma insitu tanısı konulabilinir.
İncelemeler sonunda kanser dokusu tespit edilmesi halinde patolog tümörün derecesini belirler. Böylece tümörün ne kadar saldırgan olduğu belirlenmeye çalışılır. Tümörün büyüme hızı ve çevre dokulara geçme potansiyeli bu dereceleme sistemi ile belirlenmeye çalışılır.Dereceleme sisteminde (Grade) tümör düşük dereceli ya da yüksek dereceli olarak ikiye ayrılır.
Düşük dereceli tümörlerin hücrelerinde normal hücreye göre kıyaslandığında hafif ve az sayıda anormallikler görülür. Genellikle tekrarlarlar ama kasa ve vücuda yayılmazlar.
Yüksek dereceli tümörlerin hücrelerinde ise normal mesane hücresine göre çok daha fazla anormallik ve düzensizlik mevcuttur. Bunlar saldırgan ve vücuda sıçrayan tehlikeli tümörlerdir.
Mesane kanseri evreleri
Yüksek dereceli tümörler (high grade tumors) en saldırgan ve kas dokusuna en çabuk geçme ihtimali olan tümörlerdir. Tümör evrelemesi (staging) tümör dokusunun mesane duvarı katmanları içerisine ne kadar ilerlediğini belirlemek için yapılır.
Yüzeyel kanser ,yüzeyel mukoza ve lamina propria gibi iç katmanlarını tutar Ta,T1
Derin invaziv kanser, kas tabakasını tutar T2,T3
Metastatik kanser ,lenf nodları ,akciğer,gibi organlara yayılır T4
Evreleme bilgisayarlı tomografi CT,manyetik rezonans görüntülenme MR,PET,kemik sintigrafisi ve akciğer filmi ile yapılır.
Mesane kanseri nasıl tedavi edilir?
Tedavi tümörün evresine,derecesine , hastanın genel durumuna ve yaşına göre yapılır.
Yüzeyel tümörlerin tedavisi
Tümörlerin temizlenmesi (rezeksiyonu) genel anestezi altında trans üretral mesane tümörü rezeksiyonu (TUR-Tm) operasyonu ile yapılır. Bu işlem sırasında rezektoskop adı verilen bir enstrüman kullanılır. Rezektoskop, sistoskopun benzeridir. Ancak detaylı optik sisteme ve mesanedeki tümörleri temizlemeyi mümkün kılan özelliklere sahiptir. Temizlenen tümörler patolojik incelemeye gönderilir. Patoloji bölümü tarafından tümör incelemeye alınır.
Mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu (TUR-Tm) ilk uygulanacak tedavi seçeneğidir. Sistoskopide mesane tümörlü görülen bir hastada ya da ultrasonografi gibi teşhis araçlarıyla mesane tümörü tespit edilmiş bir hastada TUR-Tm uygulanır. Hastalığın üretelyumla (evre Ta) ya da lamina propria ile (evre T1) sınırlı olduğu tespit edilir.
Mesane içerisine kemoterapi ya da immunoterapi uygulanması
Yüzeyel mesane tümörleri tedavi edildikten sonra mesane içerisine kemoterapi ya da immunoterapi uygulamak gerekebilir. Amaç tümörün tekrar oluşmasını engellemektir. Terapötik ajanlar mesane içerisine bir kateter vasıtasıyla verilir. Mesane içerisinde 2 saat kadar kalarak tüm duvarlara temas etmesi ve tümörün nüks etme ihtimalini azaltması planlanır. 2 saatlik bekleme süresi sonunda hasta idrarını yaparak mesane içerisindeki tedavi edici ajanları dışarı atar. En sık kullanılan ajanlar; thiotepa, doksorubisin, mitomisin C ve BCG ajanıdır. İlk sayılan üç ajan kemoterapi ilaçlarıdır. BCG ise inaktive edilmiş tüberküloz bakterisidir. Tüberküloza karşı aşı olarak da kullanılır. Yapılan çalışmalarda mesane içerisine uygulanan tüberküloz aşısının mesane kanserinde nüks ihtimalini azaltıcı etki gösterdiği tespit edilmiştir.BCG Karsinoma insitu tedavisinde kullanılan en önemli ajandır.Yan tesir olarak idrarda yanma,ağrı,kanama ve ateş yapabilirler.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda intavezikal kemoterapi ajanlarının mesanede tümör rezeksiyonu yapılmasının hemen ardından uygulandığı zaman etkilerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. Bu uygulamada BCG kullanılmaz. Bunun sebebi rezeksiyondan sonraki günlerde BCG’nin kan damarlarını geçerek vücuda yayılma riskinin ve sistemik tüberküloza neden olma riskinin olmasıdır. Erken uygulama sayesinde tümör nüks etme ihtimalinin azaldığı gösterilmiştir. Mesane tümörü ameliyatları sonrasında patolojik olarak tümör evresi ve derecesi belirlendikten sonra mesane içi tedavi yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
Kontrol sistoskopileri ilk 1 yıl 3 ayda bir, sonraki yil 6 ayda bir, daha sonra 5 sene tamamlanana kadar 6 ayda bir ve takibinde senelik kontroller şeklinde önerilmektedir.
İnvazif mesane tümörü tedavisi
Sistektomi (Mesanenin tamamen alınması),radyo ve kemoterapidir.
Mesanede tümör rezeksiyonu sonrası patolojik değerlendirmede kas dokusu ve yağlı dokuya ilerleme gösteren hastalarda (invazif mesane tümörleri) tedavi sistektomidir. Buna ek bazı yüzeyel mesane tümörlerinde de sistektomi gereklilabilir. Özellikle yüksek dereceli saldırgan tümörler tespit edildiğinde ya da tümöre eşlik eden Karsinoma insitu komponenti (bileşeni) olduğunda ya da sıklıkla nüks etme eğilimi olan T1 evreli tümörler olduğunda mesanenin tamamen alınması anlamına gelen sistektomi tedavisi önerilir. Sık nüks eden T1 tümörlerin, Karsinoma insitu varlığının ve yüksek dereceli tümörlerin kasa invaziv hastalık haline gelme riski çok fazladır. Bu yüzden kimi hastalarda sistektomi hastalık daha kasa invaziv hale gelmeden uygulanabilir.Sistektomiyle birlikte mutlaka iki taraflı lenf nodlarıda çıkartılır.
Sistektomi sonrası barsak dokusundan yapılan yeni mesane üretraya anastomoz edilebildiği(neobladder) gibi karın duvarınada bağlanabilmektedir.(ileal loop)
Radyoterapi , Yüksek enerjili ışınlar ile kanser hücreleri öldürülür ,lokal bir tedavi yöntemidir.Bazen bu tedavi cerrahi öncesi veya sonrası veya kemoterapi ile beraber uygulanılır.
Kemoterapi, Antikanser ilaçlar damardan verilir ,tüm vucutta sistemik etki yapar.
Bazen kemoterapi ve radyoterapi kombine (birlikte) uygulanıp ,mesane korunarak, seçilmiş vakalarda tedavi yapılabilinir.
